Wzrost społecznego poparcia dla odbudowy Pałacu Saskiego

Jak wynika z najnowszych badań opinii publicznej na temat odbudowy Pałacu Saskiego, inwestycja cieszy się coraz większym poparciem społecznym. Z końcem 2024 r. dane wykazały już pięciokrotną przewagę liczby zwolenników nad przeciwnikami przedsięwzięcia. Odbudowy oczekuje ponad połowa ankietowanych Polaków (55%), co wpisuje się w europejski trend wzrostu zainteresowania architekturą historyczną i odbudową dziedzictwa. Jednocześnie wyraźny jest spadek liczby przeciwników – o 12 punktów procentowych wśród mieszkańców Warszawy i 6 pp. w skali kraju w porównaniu do 2023 r. To oznacza, że „raczej” lub „zdecydowanie” przeciw przywróceniu przedwojennego wyglądu zachodniej pierzei pl. marsz. J. Piłsudskiego opowiada się łącznie niecałe 11% ogółu badanych.

Coroczne badania społeczne

Odbudowa Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla oraz trzech kamienic przy ul. Królewskiej w Warszawie, które zostały zniszczone przez niemieckiego okupanta, realizowana jest w oparciu o ustawę z dn. 11 sierpnia 2021 r. Zakłada ona przywrócenie historycznego kształtu zachodniej pierzei pl. Piłsudskiego z 31 sierpnia 1939 r. oraz stworzenie funkcjonalnej przestrzeni wypełnionej m.in. działalnością kulturalną i edukacyjną, przygotowaną zarówno dla warszawiaków, jak i osób odwiedzających stolicę.

Aby lepiej poznać oczekiwania przyszłych użytkowników odbudowywanego zespołu budynków, czyli Polek i Polaków, w grudniu 2024 r. przeprowadzono coroczną, czwartą już falę badań społecznych. Podobnie jak w ubiegłych latach, agencja badawcza Minds & Roses wykonała sondaż telefoniczny metodą CATI. 1200 badanych, w tym 1000 uczestników próby ogólnopolskiej i dodatkowo 200 mieszkańców Warszawy, udzieliło odpowiedzi i wyraziło swoje poglądy w kwestii odbudowy Pałacu Saskiego. Jak prezentują się wyniki?

Pałac Saski w świadomości historycznej

Jak wynika z badań, większość ankietowanych słyszała o tym, że przed II wojną światową przy warszawskim pl. Piłsudskiego mieścił się Pałac Saski. Świadomość tego faktu w ciągu trzech ostatnich lat wzrosła i wynosi obecnie 73% w skali kraju oraz 85% w Warszawie, co może sugerować, że opowieść o pozytywnych zmianach we wspólnej przestrzeni stolicy niesie ze sobą wartości, które interesują odbiorców. Co ciekawe, w ciągu minionego roku, dzięki m.in. działaniom edukacyjnym spółki Pałac Saski, o 8 pp. zwiększyła się wiedza na temat Pałacu Saskiego wśród kobiet. Pozytywne zmiany można także dostrzec wśród osób w wieku 18-29 lat, u których świadomość wzrosła o 9 pp. Wzrost poziomu wiedzy historycznej na temat zespołu pałaców i kamienic wiąże się m.in. z coraz większą liczbą doniesień medialnych na temat realizowanej inwestycji odbudowy. Co o tym procesie sądzą ankietowani?

Ponad połowa Polaków popiera odbudowę Pałacu Saskiego

Wyniki przeprowadzonych pod koniec 2024 r. badań opinii publicznej okazały się przełomowe w zakresie poparcia dla realizacji inwestycji przy pl. Piłsudskiego. Choć wszystkie dotychczasowe badania pokazywały, że zwolenników przywrócenia Pałacu Saskiego było więcej niż przeciwników, tym razem osoby wspierające przedsięwzięcie osiągnęły już aż pięciokrotną przewagę liczebną nad przeciwnikami. 55% ogółu ankietowanych oczekuje odbudowy, co świadczy o wzroście w porównaniu do badań przeprowadzonych rok wcześniej o 8 pp. Jeśli chodzi o warszawiaków, poparcie utrzymało się na poziomie 50%. W tym samym czasie wyraźnie jednak spadł odsetek przeciwników: o 12 pp. w stolicy i o 6 pp. w Polsce.

Odbudowa Pałacu Saskiego: za i przeciw

Odbudowa kulturowego dziedzictwa, zniszczonego wskutek m.in. katastrof naturalnych czy działań wojennych, jest procesem, który obserwujemy coraz częściej zarówno w kraju, jak i za granicą. Jedne obiekty odtwarzane są bezpośrednio po częściowym uszkodzeniu, aby zapewnić dalsze ich funkcjonowanie, jak choćby katedra Notre Dame, inne odzyskują dawny kształt po wielu latach. Tu przykładem jest z kolei rekonstrukcja historycznej zabudowy Drezna, którą zainicjowali mieszkańcy miasta, realizując potrzebę przywrócenia mu dawnej tożsamości. A jak opinia publiczna postrzega odbudowę Pałacu Saskiego?

Zgodnie z metodyką przyjętą już podczas poprzednich fal badań społecznych, ankieterzy zadali również pytania o powody wyrażonego poparcia lub sprzeciwu wobec inwestycji realizowanej w historycznym centrum Warszawy. Zwolennicy wiedzą i czują, że pałac jest częścią polskiej historii, a każdy kraj powinien dbać o swoje zabytki i dziedzictwo – takiej odpowiedzi udzieliło 79% popierających w skali kraju i 73% mieszkańców Warszawy. Inne pozytywne wartości płynące z odbudowy, jakie wskazywano, to m.in. walory estetyczne i architektoniczne.

Aspekt finansowy to z kolei najczęstszy argument przeciwników odbudowy, choć w porównaniu do badań przeprowadzonych w 2022 r. widać, że traci na ważności. Na zbyt wysokie koszty odbudowy wskazuje obecnie 42% przeciwników w skali kraju (spadek o 22 pp. względem 2022) i 49% w Warszawie (spadek o 12 pp.). Tak duża zmiana może sugerować, iż na wartości zyskuje pytanie nie o same koszty, a troska o najwyższą jakość odbudowy.

Przedstawione dane stanowią cząstkowe wyniki badania opinii publicznej przeprowadzonego przez agencję badawczą Minds & Roses w grudniu 2024 r.