Wieloletnie plany odbudowy zachodniej pierzei Placu Piłsudskiego przypieczętowano latem 2021 r., gdy weszła w życie Ustawa o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie odbudowy Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla oraz kamienic przy ulicy Królewskiej w Warszawie.

Wobec decyzji o rozpoczęciu procesu odbudowy na zlecenie Biura Programu „Niepodległa” jesienią 2021 r. przeprowadzone zostały ogólnopolskie badania społeczne dotyczące tematyki odbudowy Pałacu Saskiego zrealizowane przez agencję Minds & Roses. Badania miały na celu sprawdzenie poziomu wiedzy warszawiaków i pozostałych mieszkańców Polski na temat historii Pałacu, a także poznanie opinii i ocen związanych z odbudową Pałacu Saskiego oraz preferencji co do potencjalnych funkcji odbudowanych gmachów.

Metodologia badania

Przeprowadzono badania ilościowe i jakościowe. Uwzględniono zarówno perspektywę warszawiaków, jak i mieszkańców Polski spoza stolicy. Badania ilościowe przeprowadzono na reprezentatywnej grupie respondentów metodą sondażu telefonicznego (CATI) na próbie 1200 badanych, przy czym 1000 stanowili mieszkańcy Polski, a dodatkowe 200 – mieszkańcy Warszawy. Badanie jakościowe, w którym uczestniczyli warszawiacy, zrealizowane zostało poprzez cykl sześciu zogniskowanych wywiadów grupowych prowadzonych online (oFGI), poprzedzonych uczestnictwem w moderowanym forum dyskusyjnym.

Wyniki badań opinii na temat Pałacu Saskiego

Badania wskazują, że temat odbudowy budzi duże zainteresowanie Polaków. Jakiekolwiek informacje o planach odbudowy dotarły do niemal 60% badanych w populacji ogólnopolskiej. Temat jest szczególnie dobrze znany warszawiakom, z których niemal połowa deklaruje, że słyszało o nim dużo, a 91% słyszało jakiekolwiek informacje na ten temat.

Dość powszechna jest także świadomość historii Pałacu. Niemal 2/3 wszystkich Polaków i aż 84% warszawiaków deklaruje, że słyszało o wieloletniej obecności Pałacu Saskiego przy warszawskim placu Piłsudskiego.

Badania pokazują, że okolice dawnego Pałacu Saskiego należą do najbardziej rozpoznawalnych miejsc w Warszawie – aż 99% badanych w ramach próby ogólnopolskiej kojarzy co najmniej jedno z trzech miejsc – Grób Nieznanego Żołnierza, Plac Piłsudskiego lub Ogród Saski – przy czym to pierwsze jest zdecydowanie najbardziej znane.

Niewykorzystany potencjał zachodniej pierzei placu Piłsudskiego

Mimo dużej rozpoznawalności badanych miejsc, tylko Grób Nieznanego Żołnierza – obok Pałacu Kultury, Łazienek i Zamku Królewskiego jest zaliczany do najbardziej charakterystycznych miejsc w Warszawie. Jednocześnie okolice Pałacu nie należą do ulubionych celów odwiedzin warszawiaków. Relatywnie najchętniej odwiedzany jest Ogród Saski, jednak i on ustępuje miejscom takim jak Łazienki czy wybrzeże Wisły. Sam plac Piłsudskiego znalazł się na ostatnim miejscu wskazanej warszawiakom listy ich ulubionych miejsc - symboli stolicy. Wydaje się więc, że centralne położenie i potencjał tego miejsca nie są w pełni wykorzystane.

Ocena planów odbudowy

Wyniki wskazują, że zwolenników odbudowy jest przeszło dwa razy więcej niż przeciwników – i stanowią blisko połowę ankietowanych. Zarówno w perspektywie ogólnopolskiej, jak i warszawskiej mniej jest przeciwników odbudowy niż respondentów, którzy nie mają na ten temat zdania.  

Wśród argumentów przemawiających za odbudową respondenci jednoznacznie wskazują na istotną rolę Pałacu Saskiego jako części historii miasta i całego kraju, która powinna zostać odtworzona jako przejaw troski o dziedzictwo kulturowe.

Oczekiwania względem użyteczności Pałacu Saskiego

W odbudowanych gmachach respondenci chętnie widzieliby przestrzeń kulturalną, otwarte miejsce promocji historii, prezentujące pozytywne zdarzenia, wartościowe postacie, tradycję. Mieszkańcy Warszawy szczególnie zaakcentowali również konieczność zintegrowania miejsca ze znajdującym się nieopodal Ogrodem Saskim, który powinien stanowić istotną część tworzonego w tym miejscu centrum historyczno-kulturalnego. Prawie trzy czwarte ankietowanych popiera ideę Pałacu jako symbolu kształtowania przyszłych pokoleń w oparciu o połączenie przyszłości z historią.