Kontrast
Czcionka
aktualności

Wernisaż wystawy „Przywracamy Serce Niepodległej” w Krakowie

11 sierpnia w Krakowie, na Dziedzińcu Bastionu pod Kopcem Kościuszki, miała miejsce inauguracja wystawy „Przywracamy Serce Niepodległej”. Wydarzenie było świetną okazją do pogłębienia wiedzy o losach Pałacu Saskiego i Pałacu Brühla w oparciu o wątki poruszone przez znawców historii i architektury.

Plakat przedstawiający pomnika Księcia Józefa Poniatowskiego na koniu przed kolumnadą Pałacu Saskiego od strony placu. Na dole logotypy: Pałac Saski, Ośrodek Badań nad Pamięcią Zbiorową i Studiów Muzealnych oraz Komitet Kopca Kościuszki w Krakowie. Treść plakatu: [Wernisaż wystawy "Przywracamy serce Niepodległej" wraz z dyskusją o historii Pałacu Saskiego. 11.08.2022 godz. 16:00, Dziedziniec Bastionu pod Kopcem Kościuszki w Krakowie. Uczestnicy dyskusji: dr hab. prof. nadzw. Mieczysław Rokosz, prof. dr hab. Janusz Odziemkowski, dr hab. prof. UŁ Tadeusz Bernatowicz, prowadzenie: dr hab. prof. UAM Bartosz Korzeniewski. Wstęp wolny.]

W towarzyszącej wernisażowi dyskusji na temat dziejów tych dwóch budowli, będących świadkami jednych z najważniejszych zdarzeń w historii Rzeczpospolitej, udział wzięli:

- prof. dr hab. Janusz Józef Odziemkowski – historyk, profesor nauk humanistycznych, wykładowca Akademii Sztuki Wojennej i UKSW w Warszawie, specjalizuje się w historii powszechnej oraz historii Polski XIX i XX wieku, historii politycznej, tematyce społeczeństwa polskiego XIX stulecia, a także historii wojskowości i konfliktów zbrojnych,

- dr hab. Tadeusz Bernatowicz – profesor Uniwersytetu Łódzkiego, historyk sztuki, wykładowca akademicki, członek Polskiego Komitetu Narodowego ICOMOS, w swoich badaniach skupia się między innymi na zagadnieniach związanych z mecenatem magnackim XVI-XVIII wieku, architekturą Warszawy i Saksonii, czy też sztuką nowożytną na ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego,

- dr hab. Mieczysław Rokosz – historyk, pracownik naukowy Uniwersytetu Jagiellońskiego, prezes Komitetu Kopca Kościuszki, specjalista w dziedzinie geografii historycznej, działa na rzecz ochrony zabytków i przyrody.

Panel dyskusyjny poprowadził dr hab. Bartosz Korzeniewski, profesor UAM filozof i kulturoznawca zajmujący się między innymi zagadnieniem pamięci zbiorowej czy polityką historyczną Polski i Niemiec. Wydarzenie zorganizowano we współpracy z Ośrodkiem Badań nad Pamięcią Zbiorową i Studiów Muzealnych oraz Komitetem Kopca Kościuszki.

Wystawa tablic ekspozycyjnych z historycznymi zdjęciami oraz tekstami, na pierwszym planie tematyka rekonstrukcji i odbudów na świecie.
Wystawa "Przywracamy Serce Niepodległej". Fot. mat. własne

Architektura Pałacu Saskiego

Podczas dyskusji prof. Tadeusz Bernatowicz przedstawił architektoniczną historię Pałacu Saskiego, którego początki sięgają II połowy XVII wieku, gdy swoją rezydencję na tym terenie wzniósł Jan Andrzej Morsztyn. Od tego czasu budynek wielokrotnie zmieniał swoje funkcje oraz wygląd, aż w XVIII wieku stał się symbolem dziedzictwa architektonicznego i kulturalnego epoki saskiej. Profesor wskazał również przyczyny największej jego metamorfozy, czyli przebudowy barokowej rezydencji na klasycystyczny pałac z charakterystyczną kolumnadą, którą pamiętamy z przedwojennych fotografii. Potrzeba przekształcenia architektonicznego i urbanistycznego tej części Warszawy wynikała bowiem z jednej strony z konieczności połączenia ciągu komunikacyjnego między placem Saskim a Ogrodem Saskim, a z drugiej nadania odpowiedniej, monumentalnej oprawy już wówczas chyba najważniejszemu w mieście placowi.

Tajne biura

Dzieje Pałacu w okresie dwudziestolecia międzywojennego przybliżył uczestnikom wernisażu prof. Janusz Odziemkowski, który przypomniał, że budynek przejęto z rąk niemieckiego wojska już w pierwszych dniach listopada 1918 roku. Szybko podjęto decyzję, że swoją siedzibę będzie w nim miał Sztab Generalny Wojska Polskiego, a z czasem umiejscowiono tu też biura Oddziału II, czyli polskiego wywiadu. To właśnie w Pałacu Saskim pracowano nad bolszewickimi szyfrogramami, co miało nieoceniony wpływ na przebieg wojny polsko-bolszewickiej, a szczególnie Bitwy Warszawskiej. Tutaj też Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski po raz pierwszy złamali szyfr niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma.

Miejsce pamięci

Na aspekt obecności Pałacu Saskiego w pamięci zbiorowej polskiego społeczeństwa zwrócił uwagę prof. Bartosz Korzeniewski, który przypomniał o jego zasłużonych mieszkańcach – marszałku Józefie Piłsudskim oraz Fryderyku Chopinie. Prof. Mieczysław Rokosz skupił z kolei uwagę słuchaczy na Grobie Nieznanego Żołnierza – miejscu czci wszystkich bezimiennych żołnierzy poległych w imię ojczyzny. Zburzenie otaczającego go Pałacu uznał za przejaw barbarzyństwa w niszczeniu zabytków Warszawy i spuścizny dziejowej Polski. W opinii profesora odbudowa zachodniej pierzei Placu Piłsudskiego stanowić będzie domknięcie procesu odbudowy Warszawy.

Wystawę w Krakowie można było zobaczyć do 20 września, później odwiedziła ona także Poznań (wystawa na przed Urzędem Wojewódzkim w dniach 13.10-14.11.2022, dyskusja w Muzeum Sztuk Użytkowych w Zamku Królewskim 13.10.2022) i Łódź (Biblioteka Uniwersytetu Łódzkiego, 15.11-16.12.2022). Kolejnym odsłonom również towarzyszyć będą eksperckie debaty, szczegóły wkrótce.

aktualności

Konferencja „Dziedzictwo kultury a proces inwestycyjny” w Katowicach

8 kwietnia 2024 r. w Muzeum Śląskim w Katowicach odbędzie się konferencja naukowa pod tytułem „Dziedzictwo kultury a proces inwestycyjny”. Organizatorem wydarzenia jest Centrum Badawcze Publicznego Prawa Konkurencji i Regulacji Sektorowych Uniwersytetu Śląskiego wspólnie z Muzeum Śląskim, Głównym Instytutem Górnictwa oraz Szkołą Główną Handlową. Celem konferencji jest pochylenie się nad wpływem zabytków nieruchomych na aspekty […]

Zabytkowe mury Pałacu Saskiego zadaszone

W marcu 2024 r. zakończyły się prace związane z budową zadaszenia nad zabytkowymi piwnicami Pałacu Saskiego. Tym samym pozostałości pałacowych murów zyskały ochronę przed niekorzystnym wpływem opadów atmosferycznych na obszarze ponad 2100 m2. Dwie niezależne metalowe konstrukcje z pokryciem z membrany PVC wykonała firma Protan Elmark. Budowa zadaszenia nad reliktami Pałacu Saskiego Odsłonięte w ramach […]

Badania archeologiczne na terenie Pałacu Brühla – sezon 2023

Za nami pierwsze badania archeologiczne na terenie dawnego Pałacu Brühla. W ciągu pół roku prac znaleziono i zinwentaryzowano niemal 10 tysięcy obiektów pochodzących z różnych okresów funkcjonowania pałacu. Jednocześnie badania archeologiczne pozwoliły skonfrontować dane historyczne na temat planu Pałacu Brühla ze stanem faktycznym, odkrywając nieznane wcześniej losy tego miejsca. Choć prace objęły już obszar ponad […]
Pozostałości ceglanych murów Pałacu Saskiego oraz obok nowe bloki betonowe będące elementem konstrukcji zadaszenia reliktów. W tle dwa dźwigi - większy, żółty z wyższym wysięgnikiem po lewej stronie i mniejszy pomarańczowy po prawej. Za dźwigami po prawej stronie powstająca metalowa konstrukcja zadaszenia, po lewej za ogrodzeniem fragment Grobu Nieznanego Żołnierza.

Zadaszenie reliktów Pałacu Saskiego

Trwa budowa zadaszenia nad wpisanymi do rejestru zabytków reliktami piwnic Pałacu Saskiego. Powstające na łącznej powierzchni ponad 2100 m2 konstrukcje pozwolą ochronić zabytkowe mury przed negatywnym wpływem warunków atmosferycznych. Ze względu na szczególny charakter historycznej i reprezentacyjnej przestrzeni pl. Piłsudskiego oraz zapisy ustawy o odbudowie Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla i kamienic przy ul. Królewskiej, cały […]

Odbuduj z nami trzysta lat polskiej historii

Dzięki przysyłanym zdjęciom z domowych archiwów, Fototeka Pałacu Saskiego nieprzerwanie rozrasta się. Każde nowe ujęcie tego gmachu, jak i Pałacu Brühla i trzech kamienic przy ul. Królewskiej, które trafia do wspólnie tworzonego albumu, może pomóc w odbudowie. Więcej o celu Fototeki, odbudowy, jak i żmudnym procesie przywrócenia zachodniej pierzei pl. Piłsudskiego w Warszawie, opowiadają Mariusz […]
Wielokolorowa grafika, niebieskie cyfry "2024", białe "32" i napis "FINAŁ AUKCJE" (litery pomarańczowe, żółte i różowe" oraz czerwone serce z białym napisem "wielka orkiestra świątecznej pomocy"

Gramy z WOŚP: zwiedzanie piwnic Pałacu Saskiego

Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy gra już po raz 32. W tym roku wylicytować można również ekskluzywny spacer wokół piwnic Pałacu Saskiego. Zwycięzca licytacji wraz z osobą towarzyszącą będzie miał okazję zobaczyć z bliska historyczne mury i dowiedzieć się więcej o procesie odbudowy. Pałac Saski na aukcji WOŚP Kolejny finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy odbędzie się już […]

2023: podsumowanie działań Pałac Saski sp. z o.o.

Minęły dwa lata odkąd ruszyła inwestycja odbudowy Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla oraz trzech kamienic przy ul. Królewskiej w Warszawie, realizowana w oparciu o przyjętą przez Sejm i Senat ustawę z 11 sierpnia 2021 r. Po odsłonięciu reliktów piwnic Pałacu Saskiego przyszedł czas na archeologiczne eksploracje terenu Pałacu Brühla. Owocem pierwszego etapu badań na tym obszarze […]

Co o odbudowie Pałacu Saskiego sądzą Polacy?

Jeszcze przed powołaniem spółki odpowiedzialnej za odbudowę zachodniej pierzei pl. Piłsudskiego przeprowadzono ogólnopolskie badania społeczne na temat świadomości i poglądów związanych z historią i odbudową Pałacu Saskiego. Podobne sondaże zrealizowano ponownie z końcem roku 2022 i 2023, a ich celem było rozpoznanie ewentualnych zmian w postrzeganiu inwestycji odbudowy. Świadomość historyczna, jak i wiedza o odbudowie […]

Zabytki i zagadki archeologiczne z wykopalisk Pałacu Brühla

Już na samym początku prace archeologiczne na terenie dawnego kompleksu Pałacu Brühla przyniosły niespodziewane znaleziska, takie jak połowicznie zachowana rzeźba „Chwała”. Kolejne tygodnie i miesiące działań również nas nie rozczarowały. W toku prac znaleziono wiele mniejszych, ale równie ciekawych zabytków ruchomych, które odsłaniają przed nami kolejne karty historii tego miejsca. Z ziemi wyłoniono nawet istne […]
okładka cyklu filmów na temat Pałacu Saskiego i Pałacu Brühla. Na samym środku napis "FENOMEN" na beżowym tle.

Fenomen Pałaców Saskiego i Brühla – cykl na YouTube

Historię Pałaców Saskiego i Brühla nie sposób streścić w kilku słowach, ale można przybliżyć jej najciekawsze rozdziały w dwunastu krótkich filmach.  W cyklu „Fenomen”, który publikujemy co tydzień na naszym kanale YouTube, historycy, archeolodzy i znawcy architektury m.in. pasjonująco tłumaczą, jak kryptolodzy z Pałacu Saskiego pomogli pokonać III Rzeszę czy pokazują, jak jadano na królewskim dworze. […]