Kontrast
Czcionka
aktualności

Warszawa kiedyś i dziś. Nowa wystawa na pl. Piłsudskiego

Ogrodzenie terenu odbudowy Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla oraz kamienic przy ul. Królewskiej w Warszawie ponownie zmieniło swoje oblicze. Na odwiedzających pl. Piłsudskiego czeka wystawa fotograficzna „Warszawa kiedyś i dziś. 80. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego”. 1 sierpnia, jak co roku, odbędzie się tu również koncert „Warszawiacy śpiewają (nie)zakazane piosenki”, który zacznie się o godz. 20:30.

Wystawa czterech zdjęć Warszawy - zestawione ujęcia tych samych miejsc z okresu okupacji niemieckiej ze współczesnymi - na ogrodzeniu terenu odbudowy Pałacu Saskiego.
Wystawa „Warszawa kiedyś i dziś. 80. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego”, 2024 r. Fot. T. Tołłoczko

Spacerując dziś ulicami Warszawy obserwujemy miasto, które ulega dynamicznym przemianom architektonicznym, infrastrukturalnym i technologicznym. Jednocześnie naszą uwagę niejednokrotnie przykuwają ślady zakończonej blisko 80 lat temu II wojny światowej. Działania wojenne oraz prowadzona przez niemieckich okupantów po upadku Powstania Warszawskiego planowa akcja niszczenia Warszawy doprowadziły do utraty życia setek tysięcy mieszkańców miasta, jak i utraty blisko ¾ jego zabudowy. O stratach tych przypominają pomniki, kamienne tablice, odbudowane budynki, w tym wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO Stare Miasto, a także widoczne wciąż na elewacjach niektórych kamienic ślady po wojennych kulach.

Warszawa w wojennym obiektywie i 80 lat później

„Warszawa kiedyś i dziś. 80. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego” to tytuł nowej wystawy w przestrzeni pl. Piłsudskiego, na której znalazły się zdjęcia miasta z czasów niemieckiej okupacji, w tym również z samego okresu 63 dni powstańczych walk. Archiwalne kadry, wśród których znalazła się również obrócona w gruzy kolumnada Pałacu Saskiego, zostały zestawione ze współczesnymi ujęciami tych samych miejsc, co pozwala dostrzec skalę powojennych przemian w przestrzeni stołecznych ulic. Oprócz nowych rozwiązań infrastrukturalnych na pierwszy rzut oka widoczne są przede wszystkim zmiany w zabudowie, której ewoluujące dekadami kształty tworzą obraz dzisiejszej Warszawy. Przedstawione na ekspozycji zdjęcia pokazują miasto, które niczym feniks odrodziło się z popiołów, które odbudowało i wciąż odbudowuje swoje historyczne centrum i które na nowo tętni życiem.

Plansza z tablicą informującą o wystawie „Warszawa kiedyś i dziś. 80. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego” oraz mapą Warszawy i naniesionymi na niej punktami, w których wykonano fotografie na wystawie. Po prawej stronie z ukosa widoczne plansze wystawy, na drugim planie budynek Metropolitan.
Wystawa „Warszawa kiedyś i dziś. 80. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego”, 2024 r. Fot. T. Tołłoczko

Warszawiacy śpiewają (nie)zakazane piosenki

Tradycyjnie już, bo od 2006 roku, w dniu rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego pl. marsz. J. Piłsudskiego gromadzi dziesiątki tysięcy osób, które wspólnie śpiewają powstańcze utwory będące jedną z form oporu podczas okupacji. Tegoroczny koncert z udziałem orkiestry i chóru pod kierownictwem Jana Stokłosy poprowadzi Jan Młynarski. Wstęp na wydarzenie, które rozpocznie się o godzinie 20:30, jest bezpłatny, a ci którzy nie mogą pojawić się na miejscu, będą mogli obejrzeć koncert na antenie TVP 1 oraz w mediach społecznościowych Muzeum Powstania Warszawskiego.

Wieczorne ujęcie podświetlonych na biało-czerwono reliktów Pałacu Saskiego. Na drugim planie budynek hotelu Sofitel.
Odsłonięte relikty Pałacu Saskiego, 2023. Fot. T. Tołłoczko

Śpiewniki dla wszystkich, którzy w tym szczególnym dniu chcą uczcić pamięć o powstańcach dostępne są na miejscu wydarzenia, a także do pobrania w wersji online. Podobnie jak w ubiegłym roku, niecodzienną oprawę wizualną koncertu zapewni z kolei podświetlenie odsłoniętych reliktów Pałacu Saskiego.

Pałac Saski podczas okupacji

Podczas niemieckiej okupacji Warszawy okolice Pałacu Saskiego znalazły się w granicach tzw. „dzielnicy rządowej”, która objęła część Śródmieścia Północnego, od Ogrodu Saskiego po Krakowskie Przedmieście. Naziści ulokowali tutaj siedziby władz administracyjnych, partyjnych i wojskowych, w związku z czym oficjalnie wstęp do dzielnicy mieli wyłącznie Niemcy. Nie przeszkodziło to jednak podjęciu działań przez polski ruch oporu, którego członkom udało się podpalić makietę – mającej symbolizować niemieckie zwycięstwo – litery V, a także przerobić podpis na jej podstawie. Widniejąca na niej fraza „Deutschland siegt an allen Fronten” po zmianie drugiej z liter „s” na „l” zyskała znaczenie „Niemcy leżą na wszystkich frontach”. Owa nieszczęsna makieta znajdowała się na środku dzisiejszego placu marsz. J. Piłsudskiego, który w okresie okupacji nosił nazwę Adolf-Hitler-Platz. Swój charakter siłą rzeczy zmienił wówczas również Pałac Saski, który z międzywojennej siedziby Sztabu Głównego Wojska Polskiego (do 1928 r. Sztabu Generalnego WP) stał się siedzibą Wehrmachtu i urzędował w nim dowódca niemieckiego garnizonu Warszawy, Reiner Stahel. Sąsiedni Pałac Brühla zagarnął z kolei gubernator dystryktu warszawskiego Ludwig Fischer, lecz obydwaj przedstawiciele okupacyjnej władzy ewakuowali się z pałaców niedługo po wybuchu Powstania Warszawskiego – Fischer 9, a Stahel 24 sierpnia.

Częściowo ocalałe fragmenty kolumnady Pałacu Saskiego nad Grobem Nieznanego Żołnierza. Wokół gruzy po wysadzeniu Pałacu Saskiego w powietrze w 1944 roku.
Warszawa 1945. Kolumnada Pałacu Saskiego. Fot. Jan Bułhak, Muzeum Narodowe w Warszawie

Z początkiem września zniszczeniu uległa płyta Grobu Nieznanego Żołnierza, po której przejechał niemiecki czołg. Był to jednak wyłącznie prolog do dzieła zniszczenia, jakiego dokonano ponad trzy miesiące później: 18 grudnia naziści wysadzili w powietrze Pałac Brühla, a w dniach 27 i 29 grudnia jego los podzielił również Pałac Saski, z którego ostały się wyłącznie centralne fragmenty kolumnady.

Wystawa powstała we współpracy z Muzeum Powstania Warszawskiego.

Logotyp Muzeum Powstania Warszawskiego z symbolem Polski Walczącej i nazwą muzeum.

Projekt dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Odbudowa Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla oraz kamienic przy ul. Królewskiej – prace przygotowawcze.

aktualności

Na obrazku widoczny jest plac Piłsudskiego w kolorze fioletowym. Na środku obrazka widoczny jest przeszklony pawilon w kolorze. Wokół pawilonu, w którym widać multimedialną prezentację, stoi grupa widzów.

Włącz Saski! Multimedialny pokaz na pl. Piłsudskiego

Trójwymiarowy model odbudowywanych Pałaców Saskiego i Brühla oraz kamienic przy ul. Królewskiej, który od maja 2024 r. przyciąga uwagę przechodniów na pl. Piłsudskiego w Warszawie, nabrał nowych barw. Od teraz w przeszklonym pawilonie odwiedzający centrum stolicy mogą zobaczyć dynamiczny, audiowizualny pokaz wykorzystujący światła, dźwięk, jak i samą bryłę makiety odbudowywanych gmachów. Nowoczesna forma opowieści obrazowo przedstawia […]

Pałac Saski na XVI Konferencji Konserwatorsko-Architektonicznej

W dniach 20 i 21 listopada 2024 r. odbędzie się XVI Konferencja Konserwatorsko-Architektoniczna. Kolejna już edycja spotkania architektury „między ortodoksją a kreacją” została przygotowane z myślą o specjalistach zajmujących się konserwacją i architekturą. W pawilonie Stowarzyszenia Architektów Polskich SARP przy ul. Foksal w Warszawie będzie można m.in. wysłuchać prelekcji i debaty na tematy związane z […]

Wystawa „Warszawskie Pałace. Redefinicja przestrzeni” w ASP

Historia i przeznaczenie to jedne z punktów styku warszawskich pałaców w rejonie pl. Piłsudskiego i Krakowskiego Przedmieścia. Od 11 listopada 2024 r. na małym dziedzińcu Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie można zobaczyć nową wystawę „Warszawskie Pałace. Redefinicja przestrzeni”, która opowiada historię, ale także rysuje funkcję społeczną, jaką pełni Pałac Czapskich i docelowo będą pełnić odbudowywane Pałace […]

Sezon 2024 ścieżki „Wokół piwnic Pałaców Saskiego i Brühla” zakończony

W ostatnie dni słonecznego października po raz ostatni w tym sezonie można było zwiedzić ścieżkę edukacyjną „Wokół piwnic Pałaców Saskiego i Brühla”. To już druga odsłona programu umożliwiającego każdemu zobaczenie na żywo pozostałości historycznych obiektów na terenie inwestycji odbudowy. Przeszło 9 tys. osób skorzystało z zaproszenia do bezpłatnego zwiedzania ścieżki w okresie od późnej wiosny do […]
Grafika z napisem "Festiwal Niepodległa na Krakowskim Przedmieściu", biało-czerwoną flagą Polski oraz cyframi 11 11 24 na trzech wysokościach na tle niebieskiego i pomarańczowego kształtów przypominających cyfry 1.

Pałac Saski na Festiwalu Niepodległa na Krakowskim Przedmieściu

Koncerty, parady, bezpłatne spacery z przewodnikiem czy edukacyjne warsztaty dla najmłodszych to tylko niektóre z atrakcji, jakie czekają na uczestników siódmej już edycji Festiwalu Niepodległa na Krakowskim Przedmieściu. Do wspólnego i radosnego świętowania odzyskania przez Polskę niepodległości zapraszamy 11 listopada 2024 r. od godziny 13. Podczas wydarzenia nie zabraknie również wątków związanych z historią jednych […]

Fotoplastikon z historią Pałacu Saskiego znów na Pradze

Choć zakończył się już drugi sezon ścieżki edukacyjnej wokół piwnic Pałaców Saskiego, a w tym roku również i Brühla, wciąż pozostaje wiele innych możliwości poznania historii obu gmachów. Na przykład, osoby mieszkające na prawym brzegu Wisły może zainteresować fotoplastikon. Drewniane urządzenie rodem z początków fotografii, które w swoim wnętrzu skrywa archiwalne fotografie Warszawy, czeka na wszystkich na […]
Usytuowany po lewej stronie i trzymany w dłoniach skaner 3D rzuca czerwono-pomarańczowe światło na ciemny stół i leżący na nim kamienny fragment elewacji Pałacu Saskiego. W tle w rozmyciu szara szafa z małą metalową klamką, wokół białe ściany.

Skanowanie 3D elementów elewacji Pałaców Saskiego i Brühla

Trójwymiarowe skanowanie zachowanych elementów dawnych elewacji Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla, a także Pawilonu Becka to przykład wykorzystania najnowszych technologii  przy odbudowie zachodniej pierzei pl. Piłsudskiego w Warszawie. Proces ten pozwala precyzyjnie dookreślić geometrię elementów elewacji odtwarzanych historycznych budynków, co ma niebagatelne znaczenie dla prac architektoniczno-projektowych. W efekcie skanowanie pozwoli jak najwierniej odtworzyć zewnętrzy kształt kompleksu […]

Zwiedzanie terenu odbudowy Pałaców Saskiego i Brühla przedłużone

Ścieżka edukacyjna „Wokół piwnic Pałaców Saskiego i Brühla” cieszy się niesłabnącym zainteresowaniem, dlatego przedłużamy możliwość jej odwiedzenia o kolejny miesiąc. Wszystkich, którzy chcą zobaczyć historyczne mury międzywojennych siedzib Sztabu Generalnego WP oraz Ministerstwa Spraw Zagranicznych i poznać ponad 300-letnią historię tego miejsca, zapraszamy do zapisów na bezpłatne zwiedzanie z przewodnikiem do 27 października 2024 r. […]

Pałac Saski po sąsiedzku – sezon 2024

Za nami cykl spotkań sąsiedzkich w ramach warszawskich wydarzeń dzielnicowych. W tym roku podczas sezonu letniego i na początku jesieni „Pałac Saski po sąsiedzku” odwiedził dziewięć stołecznych dzielnic podczas czternastu różnorodnych, całodziennych wydarzeń w plenerze. Projekt przybliża historię zachodniej pierzei pl. Piłsudskiego i jej zielonego sąsiada, czyli Ogrodu Saskiego, oferując atrakcje zarówno dla dzieci, jak […]

Międzynarodowa nagroda architektoniczna dla koncepcji odbudowy Pałacu Saskiego

Koncepcja odbudowy Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla oraz kamienic przy ul. Królewskiej w Warszawie otrzymała nagrodę w ramach International Architecture Awards 2024. Praca autorstwa WXCA Group sp. z o.o. – jedna z ponad 850 biorących udział w konkursie – została wyróżniona w kategorii „restoration/renovation”. Koncepcja odbudowy Pałacu Saskiego nagrodzona International Architecture Awards to konkurs organizowany od […]