Kontrast
Czcionka
aktualności

Analiza: jak wyglądały Pałace Saski i Brühla oraz kamienice przy ul. Królewskiej?

Pałac Saski, Pałac Brühla oraz trzy kamienice przy ul. Królewskiej 6, 8 i 10/12 zostaną odbudowane zgodnie z zewnętrznym kształtem architektonicznym, jaki posiadały na dzień 31 sierpnia 1939 r. Wyzwanie polegające na jego szczegółowym opisaniu podjęła pracownia Sawawa, która zbadała tysiące materiałów, pozyskanych w ramach prowadzonych przez Pałac Saski sp. z o.o. kwerend archiwalnych. Efekt tych działań, czyli analiza architektoniczna historycznej zabudowy zachodniej pierzei pl. Piłsudskiego, pozwoli architektom opracować projekt odbudowy.

Kwerendy archiwalne

Odbudowa Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla i kamienic przy ul. Królewskiej w Warszawie realizowana jest na mocy ustawy z 11 sierpnia 2021 r., która zakłada, że zewnętrzny kształt budynków będzie taki sam, jak w ostatnim dniu przed wybuchem II wojny światowej. Jednym z trudniejszych zadań w ramach prac przygotowawczych była zatem analiza i odtworzenie kształtu, ale także detali zespołu pałaców i kamienic przy pl. Piłsudskiego sprzed ponad 80 lat, kiedy aparaty fotograficzne nie były dobrem powszechnym, a wiele istniejących materiałów dokumentujących tamte czasy obróciła w pył wojenna zawierucha. Dlatego już na samym początku działalności spółki Pałac Saski rozpoczęto szeroko zakrojoną kwerendę archiwalną, aby pozyskać możliwie jak najwięcej zdjęć przedstawiających niezachowane do dziś pałace i kamienice oraz związane z nimi obiekty, dawnych planów zagospodarowania ich najbliższego otoczenia, ale także rysunków. Zgromadzone dotąd około 4 tysiące stron materiałów archiwalnych to wynik współpracy z przeszło 20 instytucjami, w tym Muzeum Warszawy, Centralnym Archiwum Wojskowym, Archiwum Państwowym w Dreźnie czy Archiwum Niderlandów. Analiza zebranych materiałów umożliwiła opracowanie technik i materiałów, które wówczas stosowano, co z kolei doprowadziło do przygotowania wytycznych dla projektantów biorących udział w konkursie architektonicznym.

Fioletowa grafika, na której widoczny jest Pałac Brühla. Na górze grafiki widać napisy "Czy wiesz, że... Realizacja inwestycji". Na dole grafiki widać tekst "Jednym
z etapów realizacji inwestycji było przygotowanie analizy
architektonicznej historycznej zabudowy zachodniej pierzei placu
Piłsudskiego oraz ekspertyzy stanu zachowania ocalałych rzeźb
stanowiących dekorację fasady Pałacu Brühla"

Analiza architektoniczna zabudowy pl. Piłsudskiego

Na podstawie zebranych archiwaliów – materiałów ikonograficznych, kartograficznych, rzutów, planów, ale także zachowanych kosztorysów i rachunków – opracowano analizę architektoniczną historycznej zabudowy zachodniej pierzei pl. Piłsudskiego. Dokument ten przygotowała pracownia urbanistyczno-architektoniczna Sawawa, której doświadczony zespół architektów na co dzień zajmuje się m.in. tworzeniem analiz, dokumentów planistycznych i projektów przestrzeni publicznej. Pod lupę wzięto przede wszystkim budynki objęte planem odbudowy, ze szczególnym uwzględnieniem jedynego częściowo zachowanego fragmentu kolumnady Pałacu Saskiego, czyli Grobu Nieznanego Żołnierza. Opis każdego z budynków zawiera rys historyczny i przybliża wygląd elewacji, dekoracji, stolarki oraz sąsiedniej zabudowy. Z tej części dowiadujemy się na przykład, że „półrotunda”, czyli elewacja ogrodowa kamienicy Lessla przy ul. Królewskiej 10, posiadała bardzo wysmakowane dekoracje nawiązujące do architektury antycznej, przede wszystkim za sprawą portyku z czterema kolumnami o jońskich głowicach. Najmniej informacji zachowało się na temat kamienicy przy ul. Królewskiej 8, której trzykondygnacyjna, dziewięcioosiowa fasada prezentuje się znacznie skromniej, niż flankujące ją budynki. Z kolei sąsiadująca z nią, narożna kamienica Malhomme’a (ul. Królewska 6), charakteryzowała się ciekawą elewacją frontową od strony placu Piłsudskiego, z m.in. ryzalitem zwieńczonym attyką z czterema wazami. Na połach dachu jej elewacji od strony ul. Królewskiej znajdowały się zaś dwie pseudo-kopułki zakończone latarenkami.

Oddziały wojskowe zgromadzone na placu Piłsudskiego przed defiladą. Widok od strony ulicy Ossolińskich. Widoczny Pałac Saski, budynek przy Królewskiej 6 (przylegający do Pałacu Saskiego). 1934, Narodowe Archiwum Cyfrowe (fragment zdjęcia)

Opracowanie uwzględnia również wykaz zastosowanych materiałów oraz technik wykonania. W przypadku Pałacu Saskiego jednym z częściej wymienianych budulców elewacji jest piaskowiec, z którego powstały balustrady, filary arkad oraz znajdujące się na nich płaskorzeźby, a także prawdopodobnie bazy i kapitele kolumn. Porównując obydwa pałace pod kątem użytych materiałów, szczególną uwagę zwracają bramy: w jednym ze skrzydeł Pałacu Saskiego pojawia się bowiem drewniana brama zamknięta pełnym łukiem, zaś w Pałacu Brühla mamy już do czynienia z kutą i spawaną ze stopu żelaza, reprezentacyjną bramą z elementami kowalstwa artystycznego.

Konkurs architektoniczny

Szereg prac związanych z prowadzeniem kwerendy archiwalnej czy przygotowaniem opisanego wyżej opracowania analizy architektonicznej pozwolił przejść do kolejnych etapów odbudowy, czyli przede wszystkim do ogłoszenia konkursu na opracowanie koncepcji architektonicznej wraz z zagospodarowaniem terenu. Trwa on od 27 marca br. i składa się z dwóch zasadniczych części – opracowań studialnych (I etap) i prac konkursowych (II etap) – poprzedzonych etapem kwalifikacyjnym. Operatorem konkursu jest Stowarzyszenie Architektów Polskich (SARP), a najlepszy projekt wybierze 12-osobowy sąd konkursowy, składający się z architektów, przedstawicieli władz państwowych i władz Warszawy, służb konserwatorskich i świata sztuki. Dotychczas końca dobiegł pierwszy etap konkursu – spośród 11 zakwalifikowanych do niego pracowni do drugiego etapu wybrano 5, które staną przed zadaniem złożenia pracy konkursowej. Zwycięzcę tego fundamentalnego dla kwestii ukończenia dzieła powojennej odbudowy stolicy konkursu poznamy już 12 października tego roku.

Beżowa grafika, na której widoczny jest Pałac Saski. Na górze grafiki widać napisy "Czy wiesz, że... Konkurs architektoniczny". Na dole grafiki widać tekst "Budynki zostaną odbudowane zgodnie z zewnętrznym kształtem z dnia 31 sierpnia 1939 r. Zadaniem projektantów będzie między innymi wpisanie współczesnych potrzeb i przepisów w historyczną bryłę"

Aktualności

Ekspozycja „Przywracamy Serce Niepodległej” zawitała do Radomia

Kolejnym miejscem, którego mieszkańcy mają okazję bliżej poznać dzieje międzywojennych siedzib Ministerstwa Spraw Zagranicznych i Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, jest Radom. Od 18 września 2023 r. plenerową wystawę „Przywracamy Serce Niepodległej” można odwiedzić na miejskim rynku. Serce Polski niepodległej Dzisiejszy plac marsz. Józefa Piłsudskiego w Warszawie pełnił w okresie dwudziestolecia międzywojennego funkcję centralnego placu stolicy […]

Analiza: jak wyglądały Pałace Saski i Brühla oraz kamienice przy ul. Królewskiej?

Pałac Saski, Pałac Brühla oraz trzy kamienice przy ul. Królewskiej 6, 8 i 10/12 zostaną odbudowane zgodnie z zewnętrznym kształtem architektonicznym, jaki posiadały na dzień 31 sierpnia 1939 r. Wyzwanie polegające na jego szczegółowym opisaniu podjęła pracownia Sawawa, która zbadała tysiące materiałów, pozyskanych w ramach prowadzonych przez Pałac Saski sp. z o.o. kwerend archiwalnych. Efekt […]

Wystawa „Przywracamy Serce Niepodległej” w Gdańsku

Wędrująca wystawa „Przywracamy Serce Niepodległej” tym razem zawitała do Gdańska. Mieszkańcy Trójmiasta, jak i licznie odwiedzający rejon Zatoki Gdańskiej turyści, mogą zgłębić historię Pałacu Saskiego na ekspozycji ustawionej przy gmachu Muzeum II Wojny Światowej. Wystawa „Przywracamy Serce Niepodległej” Spacer pomiędzy kubikami wystawy „Przywracamy Serce Niepodległej” pozwoli dogłębnie poznać historię odbudowywanej zachodniej pierzei pl. Piłsudskiego w […]

Druga potańcówka „W Saskim Ogrodzie koło fontanny…” za nami

Wzorem ubiegłego roku, również i w tym w ostatnią sobotę sierpnia warszawiacy i stołeczni goście zapełnili parkiet podczas potańcówki „W Saskim Ogrodzie koło fontanny…”. Niezapomniane wrażenia w tej wyjątkowej tanecznej podróży do okresu dwudziestolecia międzywojennego zapewniły kultowe zespoły: Mała Orkiestra Dancingowa i Warszawska Orkiestra Sentymentalna. Potańcówka jak za dawnych lat „W Saskim Ogrodzie koło fontanny…” […]
Kolorowa grafika z napisem Odbudować nieodbudowane. Problematyka odbudowy i rekonstrukcji w świetle współczesnych wyzwań i datą konferencji.

"Rebuilding What Was Lost" Conference Registration

Registration is now open for academics, researchers, and specialists interested in attending the „Rebuilding What Was Lost. Current Challenges in Restoring and Reconstructing Architectural Heritage” conference. The event will take place on September 20 and 21, 2023 in Warsaw. The multidisciplinary „Rebuilding What Was Lost” conference is organized by the Saski Palace company together with […]
Kolorowa grafika z napisem Odbudować nieodbudowane. Problematyka odbudowy i rekonstrukcji w świetle współczesnych wyzwań i datą konferencji.

Rejestracja na konferencję „Odbudować nieodbudowane”

Zapraszamy do rejestracji uczestnictwa w charakterze słuchaczy na międzynarodową, interdyscyplinarną konferencję naukową „Odbudować nieodbudowane. Problematyka odbudowy i rekonstrukcji w świetle współczesnych wyzwań”. Wydarzenie odbędzie się w dniach 20 i 21 września 2023 roku w Warszawie. Termin rejestracji minął 14 września 2023 r. Konferencję „Odbudować nieodbudowane” organizują spółka Pałac Saski wraz z Akademią Sztuk Pięknych w […]
widok na odsłonięte relikty Pałacu Saskiego i dziedzińca Pałacu Bruhla w Warszawie. W tle panorama miasta.

VIII 2023: podsumowanie półrocza działań Pałac Saski sp. z o.o.

Pałac Saski, Pałac Brühla i kamienice przy ul. Królewskiej 6, 8 i 10/12 są przedmiotem realizowanej od półtora roku inwestycji odbudowy zachodniej pierzei pl. Piłsudskiego w Warszawie. Ukryte pod ziemią relikty Pałacu Saskiego odsłonięto już w pierwszych miesiącach istnienia odpowiedzialnej za realizację przedsięwzięcia spółki Pałac Saski sp. z o.o. Obecnie prace w terenie koncentrują się […]

Retro-potańcówka „W Saskim Ogrodzie koło fontanny...” powraca

W ostatnią sobotę wakacji powróci retro-potańcówka „W Saskim Ogrodzie koło fontanny…”. W tym roku przedwojenne klimaty na dziedzińcu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego przywoła Warszawska Orkiestra Sentymentalna i Mała Orkiestra Dancingowa, które zagrają przeboje z czasów, gdy nad placem Piłsudskiego górował majestatycznie Pałac Saski. Wstęp na wydarzenie jest bezpłatny. Taneczne pożegnanie wakacji 26 sierpnia 2023 r., […]

Poznaj ścieżkę edukacyjną „Wokół piwnic Pałacu Saskiego”

Odsłonięte relikty Pałacu Saskiego już od blisko roku przyciągają uwagę wielu, którzy zdecydowali się zajrzeć przez wizjery umieszczone w ogrodzeniu terenu inwestycji odbudowy zachodniej pierzei pl. Piłsudskiego. Teraz historyczne mury można zobaczyć również z bliska w ramach ścieżki edukacyjnej „Wokół piwnic Pałacu Saskiego”. Wstęp jest bezpłatny, obowiązują zapisy za pomocą systemu rezerwacyjnego na naszej stronie […]

Warszawiacy śpiewają (nie)zakazane piosenki

79. rocznicę Powstania Warszawskiego już tradycyjnie mieszkańcy stolicy uczczą wspólnie śpiewając powstańcze piosenki. 1 sierpnia 2023 r. o godz. 20:30 na placu Piłsudskiego odbędzie się koncert „Warszawiacy śpiewają (nie)zakazane piosenki” z udziałem orkiestry i chóru pod kierownictwem Jana Stokłosy. Plac Piłsudskiego w Warszawie Plac marsz. Józefa Piłsudskiego w Warszawie to jedno z najbardziej rozpoznawalnych miejsc, […]